hartfalen: alles wat u wilde weten

Wat is hartfalen? Symptomen, oorzaken en tips (2025 update)

In deze gids lees je in begrijpelijke taal wat hartfalen is, hoe het hart normaal werkt, welke klachten en oorzaken er zijn, en wat je samen met je zorgteam kunt doen in het dagelijks leven. De informatie is educatief en vervangt geen persoonlijk medisch advies.

Laatst bijgewerkt: augustus 2025 Leestijd: 9–12 min Zorggids • Hartgezondheid

Hoe werkt het hart eigenlijk?

Je hart pompt dagelijks rond de 7.000 liter bloed door je lichaam via een ingenieus systeem van boezems en kamers. De rechterhelft stuurt zuurstofarm bloed naar de longen; de linkerhelft pompt zuurstofrijk bloed via de aorta je lichaam in.

Gemiddeld klopt je hart ~70 keer per minuut en stuwt het per slag ~70 ml bloed rond. Opgeteld is dat ruim 5 liter per minuut – ongeveer je hele bloedvolume.

Animatie van kloppend hart

De dubbele bloedsomloop

De rechterkant verzorgt de longcirculatie, de linkerkant de lichaamscirculatie. Bij inspanning kan het hartminuutvolume oplopen tot ~20 liter/minuut – je hart is een echte krachtpatser.

Dubbele bloedsomloop: zuurstofarm en zuurstofrijk bloed

Wat is hartfalen?

Hartfalen betekent niet dat je hart stopt. Het betekent dat je hart niet krachtig genoeg pompt om je lichaam van voldoende bloed (en zuurstof) te voorzien. Klachten zijn o.a. vermoeidheid, kortademigheid en vochtophoping.

  • Systolisch hartfalen: hart knijpt te zwak samen (verminderde ejectiefractie)
  • Diastolisch hartfalen: hart is stijf en vult zich moeilijk (ejectiefractie vaak normaal)

Symptomen door vochtophoping

Door minder effectieve pompwerking hoopt bloed zich op, lekt vocht uit vaten en stapelt zich in benen, buik of longen.

  • Opgezette enkels/benen
  • Benauwd wakker worden ’s nachts
  • Moeite met platliggen (liever half zittend)
  • Snelle gewichtstoename door vocht
Vochtophoping bij hartfalen: opgezette benen

Wat betekent ejectiefractie (EF)?

Ejectiefractie is het percentage bloed dat de linkerhartkamer per slag uitpompt. Bij gezond functioneren ~50–75%. Een lagere EF wijst op verminderde pompwerking.

Systolisch vs. diastolisch hartfalen

Systolisch: verzwakte knijpkracht, EF vaak <40%.

Diastolisch: normale EF maar stugge hartspier, slechte vulling en verhoogde drukken.

Beide geven vergelijkbare klachten: benauwdheid, vermoeidheid en vocht.

Wat zijn de oorzaken?

  • Doorgemaakt hartinfarct
  • Langdurig onbehandelde hoge bloeddruk
  • Erfelijke hartspierziekten (cardiomyopathie)
  • Beschadiging door virusinfecties
  • Langdurige hartritmestoornissen
  • Overmatig alcoholgebruik of toxische schade
Illustratie oorzaken hartproblemen

Medicijnen bij hartfalen (2025)

Veel behandelingen verlagen de belasting van het hart en verbeteren klachten/prognose. Voorbeelden:

  • ACE-remmers / ARB’s – bloeddruk omlaag, hart ontlast
  • Betablokkers – hartritme omlaag, zuurstofbehoefte minder
  • SGLT2-remmers – sinds 2021 breder ingezet, betere prognose
  • Diuretica (plaspillen) – voeren overtollig vocht af

Let op: medicatie is maatwerk. Bespreek (bij)werkingen of wijzigingen altijd met je behandelend arts of hartfalenpoli.

Leefstijl is minstens zo belangrijk

  • Dagelijks bewegen (wandelen telt!)
  • Zout en alcohol beperken
  • Stoppen met roken
  • Bij vocht: dagelijks wegen
  • Bespreek toename klachten tijdig met je zorgteam

Snelle bijsturing kan verergering vaak voorkomen.

Voorbeeld medicijn bij hartfalen

Nieuwe behandelinzichten 2025

  • ICD/CRT bij ernstige pompfunctiestoornissen
  • Telemonitoring met apps en thuismetingen
  • GLP-1-receptoragonisten bij hartfalen + diabetes (selectief)

De vooruitzichten zijn hierdoor beter dan jaren geleden – altijd in samenspraak met je specialist.

Acuut hartfalen: herken het op tijd

Plots ernstige benauwdheid, (blauw) grauwe kleur en onrust kunnen duiden op acuut longoedeem. Dit is spoed.

Bel altijd 112. Zonder snelle behandeling kan de situatie verslechteren richting hartstilstand.

Wat als iemand stopt met ademen?

  • ✔️ Bel 112
  • ✔️ Start direct reanimeren
  • ✔️ Laat iemand een AED halen

Elke minuut telt – snelle inzet van een AED vergroot de overlevingskans.

Bekijk alle AED’s

5 tips als je leeft met hartfalen

  • 💊 Neem medicatie zoals voorgeschreven
  • 🏃 Dagelijks bewegen (bouw rustig op)
  • 🚫 Stop met roken, beperk alcohol
  • ⚖️ Weeg jezelf dagelijks bij vochtproblemen
  • 📞 Bel je arts/hartfalenpoli bij snelle gewichtstoename (>2 kg in 3 dagen) of toename benauwdheid

Medische disclaimer: deze pagina is bedoeld voor voorlichting en is geen persoonlijk medisch advies. Heb je klachten of vragen over je behandeling? Neem contact op met je (huis)arts of hartfalenpoli. Bij acute benauwdheid of bewustzijnsverlies: bel 112.

Veelgestelde vragen

Wat is het verschil tussen systolisch en diastolisch hartfalen?

Bij systolisch hartfalen is de knijpkracht verlaagd (EF vaak <40%). Bij diastolisch hartfalen is de EF vaak normaal, maar vult het hart zich slecht door stugge hartspieren. Klachten kunnen vergelijkbaar zijn.

Wat is een normale ejectiefractie (EF)?

Bij gezond functioneren ligt de EF grofweg tussen 50–75%. De interpretatie is altijd aan je arts en hangt af van de meting en jouw situatie.

Welke medicijnen worden vaak gebruikt bij hartfalen?

Veelvoorkomend zijn ACE-remmers/ARB’s, betablokkers, SGLT2-remmers en diuretica. Dit is maatwerk; wijzig medicatie nooit zonder overleg met je arts.

Mag ik sporten met hartfalen?

Bewegen is meestal gunstig. Bouw rustig op, luister naar je lichaam en volg adviezen van je zorgteam. Bij klachten als toegenomen benauwdheid of duizeligheid: stop en overleg.

Wat moet ik doen bij plotselinge ernstige benauwdheid?

Bel 112. Bij bewusteloosheid en geen (normale) ademhaling: start reanimatie en laat een AED halen.

Deze pagina gebruikt onze premium lay-out voor leesbaarheid, SEO en duidelijke actiestappen.

  Geert van den Brekel (up-date mei 2025)     19-12-2017 22:27     Reacties ( 3 )
Reacties (3)
 eva smit -  12-04-2021

het artikel stikt van de taalfouten, dat kan heel veel beter!

 Freekje -  20-11-2020

Erg goede blog. Lekker uitgebreid. Ik leer hier erg veel van als student verpleegkunde. Dank hiervoor. 👌

 Joost -  10-11-2018

Ik dacht dat hartfalen hetzelfde was als een hartstilstand. Dit blijkt dus helemaal niet waar te zijn. Weer wat geleerd. Heel nuttig artikel.